Oleje dobrze odprowadzają ciepło z miejsca smarowania. Ponadto mają bardzo dobrą zdolność pełzania i zwilżania. Dlatego smarowanie olejowe jest często stosowane w przypadku wysokich temperatur lub dużych prędkości obrotowych.
Oleje z wysokiej jakości dodatkami zapewniające niezawodne smarowanie
Oleje dobrze odprowadzają ciepło z miejsca smarowania. Ponadto mają bardzo dobrą zdolność pełzania i zwilżania. Dlatego smarowanie olejowe jest często stosowane w przypadku wysokich temperatur lub dużych prędkości obrotowych. Typowe zakresy stosowania to przekładnie, łańcuchy, łożyska ślizgowe, instalacje hydrauliczne i sprężarki.
| Parametry | Norma | Opis |
|---|---|---|
| Lepkość | DIN 51561 | Miara wewnętrznego tarcia cieczy |
| ISO VG | DIN 51519 | Podział olejów na klasy lepkości |
| Temperatura robocza | Zakres temperatur optymalnej wydajności | |
| Temperatura zapłonu | DIN ISO 2592 | Najniższa temperatura, przy której następuje zapłon mieszaniny powietrza i oparów z obcego źródła |
| Temperatura krzepnięcia | DIN ISO 3016 | Najniższa temperatura, przy której olej jest jeszcze płynny |
Budowa wysokowydajnych olejów
Przy tworzeniu formuły wysokowydajnego oleju, oprócz starannego doboru oleju bazowego (typ, lepkość), szczególną rolę odgrywają dodatki, które mają bardzo duży wpływ na stosunek ceny do oferowanej jakości. Nowoczesne oleje smarowe zaprojektowane są w taki sposób, że kiedy następuje przerwanie warstwy olejowej substancje czynne tworzą warstwę ochronną i w ten sposób zabezpieczają powierzchnie przed zużyciem.
Właściwości olejów bazowych
Przy wyborze oleju smarowego decydujące znaczenie ma olej bazowy. Oleje mineralne, węglowodory syntetyczne (polialfaolefiny = PAO), estry, poliglikole i oleje silikonowe różnią się w istotny sposób pod względem własności fizycznych oraz chemicznych.
| Właściwości | Oleje mineralne | Oleje z węglowodorów syntetycznych (PAO) | Oleje estrowe | Oleje poliglikolowe | Oleje silikonowe |
|---|---|---|---|---|---|
| Gęstość przy 20°C [g/ml] ok. | 0,9 | 0,85 | 0,9 | 0,9 - 1,1 | 0,9 - 1,05 |
| Temperatura krzepnięcia [°C] ok. | -40 -> -10 | -50 -> -30 | -70 -> -35 | -55 -> -20 | -80 -> -30 |
| Temperatura zapłonu [°C] ok. | < 250 | < 200 | 200 -> 270 | 150 -> 300 | 150 -> 350 |
| Odporność na utlenianie | - | + | + | + | ++ |
| Stabilność termiczna | - | + | + | + | ++ |
| Tolerancja przez tworzywa sztuczne | + | + | - | zależnie od typu | + |
Kompatybilność olejów
Na mieszalność różnych olejów smarowych istotny wpływ mają oleje bazowe i przy
zmianie oleju smarowego należy o tym pamiętać, uwzględniając jednocześnie lepkość.
| Olej mineralny | Polialfaolefiny | Oleje estrowe | Olej poliglikolowy | Olej silikonowy (metyl) |
Olej silikonowy (fenyl) |
Olej polifenyloeteru | Olej perfluoropolieteru | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Olej mineralny | ■ | ■ | ■ | □ | ||||
| Polialfaolefiny | ■ | ■ | ■ | |||||
| Oleje estrowe | ■ | ■ | ■ | ■ | ■ | ■ | ||
| Olej poliglikolowy | ■ | ■ | ||||||
| Olej silikonowy (metyl) | ■ | □ | ||||||
| Olej silikonowy (fenyl) | □ | ■ | □ | ■ | ■ | |||
| Olej polifenyloeteru | ■ | ■ | ■ | |||||
| Olej perfluoropolieteru | ■ |
■ mieszalny □ warunkowo mieszalny
Lepkość – miara tarcia wewnętrznego
materiałów płynnych
Wybór lepkości danego oleju zależy w każdym przypadku od obszaru zastosowania smaru. Zasadniczo obowiązuje następująca zasada: niska lepkość do małego obciążenia ciśnieniowego i wysokich prędkości ślizgowych, wysoka lepkość do dużego obciążenia ciśnieniowego, niskich prędkości ślizgowych i wysokich temperatur. Lepkość można obliczać przy użyciu różnych metod pomiarowych (patrz Metody kontroli i pomiaru). Lepkość kinematyczna podawana jest w mm2/s i służy do klasyfikowania. Lepkość dynamiczną podaje się w mPa s. Przy uwzględnieniu gęstości obie lepkości można przeliczać jedną na drugą przy pomocy równania: lepkość dynamiczna = gęstość x lepkość kinematyczna
Zależność lepkości od temperatury Lepkość danego oleju zmienia się w zależności od temperatury, obciążenia ściskającego i ścinającego oraz czasu, w którym to się dzieje. Najważniejszym czynnikiem wpływającym jest temperatura. Lepkość opada wraz ze wzrostem temperatury i odwrotnie – w zależności od typu oleju.
Oleje smarowe dzieli się na klasy lepkości zgodnie z ISO (DIN 51 519) lub zgodnie z SAE (Society of Automotive Engineers).
| Kinematyczna ISO-VG |
lepkość (40°C) [mm2/s] |
|---|---|
| 15 | 13,5 – 16,5 |
| 22 | 19,8 – 24,2 |
| 32 | 28,8 – 35,2 |
| 46 | 41,4 – 50,6 |
| 68 | 61,2 – 74,8 |
| 100 | 90 – 110 |
| 150 | 135 – 165 |
| 220 | 198 – 242 |
| 320 | 288 – 352 |
| 460 | 414 – 506 |
| 680 | 612 – 748 |
| 1000 | 900 – 1000 |
| 1500 | 1350 – 1650 |
Klasy lepkości ISO wg DIN 51 519
Klasy ISO-VG (Viscosity Grade) odnoszą się wyłącznie do olejów przemysłowych. Jest 18 kinematycznych klas VG od 2 mm2/s do 1500 mm2/s. Lepkość oblicza się przy 40°C.
Klasy lepkości wg SAE
Oleje smarowe do przekładni i silników samochodowych dzieli się na klasy lepkości SAE. Mieszczą się one w przedziale od 0 do 60 dla olejów silnikowych oraz od 70 do 250 dla olejów przekładniowych. Wartości lepkości mierzy się przy 100°C.
