Glosariusz dla płynnych procesów

Wg DIN 51517, część 1: oznaczenie możliwości stosowania jako olej smarowy

Wg DIN 51517, część 2: oznaczenie możliwości stosowania jako olej obiegowy (= olej C plus dodatki antykorozyjne)

Wg DIN 51517, część 3: oznaczenie możliwości stosowania jako przemysłowy olej przekładniowy (= olej CL plus dodatki EP)

Celem tej normy jest jednolite znakowanie smarów standardowych w oparciu o system liter kodowych i prostych symboli graficznych. Oznakowanie dotyczy między innymi rodzaju smaru, jego lepkości, konsystencji oraz temperatury użytkowania. Możliwości znakowania smarów specjalnych wg DIN 51502 są jednak ograniczone

Wygładzanie chropowatości powierzchni w przypadku nowych par powierzchni ślizgowych

Dodatek do smarów, produktów chroniących przed korozją i produktów konserwacyjnych w celu uzyskania lepszych właściwości produktu

Niemieckie Stowarzyszenie Techniczno-Naukowe Gazu i Wody

Krajowy amerykański urząd ds. żywności i leków („Food and Drug Administration”) 

Ma decydujący wpływ na czas ochrony antykorozyjnej. Zależnie od rodzaju warstwy ochronnej stosowane są różne metody pomiarowe, podające grubość warstwy w μm.

Wg DIN 51524, część 1: oznaczenie możliwości stosowania jako olej hydrauliczny

DIN 51524, część 2: oznaczenie możliwości stosowania jako standardowy olej hydrauliczny (= olej H plus dodatki antykorozyjne)

DIN 51524, część 3: oznaczenie możliwości stosowania jako wysokowydajny olej hydrauliczny (= olej HL plus dodatki EP)

International Standardization Organisation (Międzynarodowa Organizacja Standaryzacyjna)

Smary, które mają strukturę zgodną z uznaną na całym świecie pozytywną listą amerykańskiej Food and Drug Administration (FDA), są publikowane pod numerem rejestracyjnym NSF po przeprowadzeniu odpowiednich badań przez National Sanitation Foundation. Klasyfikacja H1 oznacza przy tym smary, które można stosować, gdy kontakt z żywnością nie może zostać wykluczony technicznie. Klasyfikacja H2 obowiązuje dla smarów, które można stosować, gdy kontakt z żywnością jest wykluczony technicznie.

Unique Formula Identifier to 16-znakowy kod alfanumeryczny, który od 2025 r. będzie wymagany na etykietach produktów zawierających niebezpieczną mieszaninę.

W przypadku smarów stałych konsystencja stanowi parametr wytrzymałości. Wg DIN 2137 jest ona mierzona jako głębokość penetracji przez znormalizowany stożek. Klasyfikacja wg NLGI (DIN 51818) sięga od bardzo miękkich (klasa 000) do bardzo twardych (klasa 6). Standardowe smary stałe odpowiadają z reguły klasie NLGI 2.

Reakcja metalu z czynnikami z jego otoczenia, powodująca zmianę i pogorszenie działania elementu konstrukcyjnego

Korozja występująca w połączeniach pasowanych, poddanych drganiom z mikroruchami ciernymi. Natychmiastowa korozja ścieranych cząsteczek stali.

Dopuszczenie tworzyw sztucznych do zastosowań w systemach wody pitnej

Lepkość określa właściwość cieczy polegającą na powodowaniu oporu dla przepływu na skutek tarcia wewnętrznego w cieczy. Najważniejszym czynnikiem wpływu na lepkość jest temperatura. Wraz ze wzrostem temperatury spada lepkość i odwrotnie. Podział na klasy lepkości wg DIN 51519. Im wyższa liczba, tym ciecz jest bardziej ciągliwa.

Instytut przemysłowy w Norymberdze ze swoim instytutem chemii spożywczej

Wszystkie metale o gęstości powyżej 5 g/cm³

Zawarty w smarach Mo_x-Active (zarejestrowany znak towarowy OKS) umożliwia wygładzenie chropowatych powierzchni metali, powodując w ten sposób bardzo skuteczne trybologicznie uszlachetnienie powierzchni. Znacznie skraca to okresy docierania oraz poważnie redukuje tarcie i zużycie.

Wzór chemiczny disiarczku molibdenu (minerał molibdenit)

Występuje przy niewystarczającym działaniu antyadhezyjnym smaru, gdyż tarcie początkowe jest wyższe od tarcia ruchowego.

National Lubricating Grease Institute (USA)

Separacja oleju w procentach wagowych jest mierzona wg DIN 51817, przy czym badany smar jest poddawany działaniu ciśnienia i temperatury.

Odporność smaru na utlenianie jest miarą odporności na reakcje z czystym tlenem. Zgodnie z DIN 51808 smar jest poddawany zwiększonemu ciśnieniu w atmosferze tlenowej przez określony czas (np. 100 godzin) i w określonej temperaturze (np. 99°C lub 160°C). Wynikiem badania jest spadek ciśnienia tlenu, wyrażony w Pa (Pascal), jako miara utlenienia.

Ciecz nośna dla past, smarów i olejów

Parafinowy olej mineralny, wysokorafinowany w celu usunięcia niestabilnych składników.

Są wytwarzane metodami syntetycznymi. Mają bardzo dobrą zależność lepkości od temperatury, są odporne na niskie i wysokie temperatury oraz na starzenie. Doskonałe właściwości antyadhezyjne. Bardzo dobry smar do tworzyw sztucznych i elastomerów. Oznaczenia, takie jak polidimetylosiloksan czy polifenylometylosiloksan, informują o strukturze grup molekularnych.

W przeciwieństwie do olejów naturalnych, czyli olejów mineralnych, roślinnych i zwierzęcych, są to oleje produkowane za pomocą procesów chemicznych. Pozwala to na osiągnięcie określonych zalet, na przykład niewielkiej tendencji do koksowania, niskiej temperatury krzepnięcia, dobrej odporności na chemikalia i często doskonałych właściwości lepkości w funkcji temperatury. Jako baza smarów stosowane są między innymi węglowodory syntetyczne, estry, poliglikole, oleje fluorowane i oleje silikonowe.

Wymiar dla oznaczania konsystencji smarów

Proces pomiarowy, stosowany do oceny antykorozyjnych właściwości smarów do łożysk tocznych. Do smaru dodawana jest woda, a następnie taka mieszanina poddawana jest badaniu pod kątem korozji w kulkowych łożyskach wahliwych przez określony czas, przy określonej prędkości obrotowej oraz ze zdefiniowanymi okresami przestoju, zgodnie z DIN 51802. Jeżeli po oględzinach badanych łożysk nie zostanie stwierdzona korozja, to stopień korozji wynosi 0. Przy bardzo silnej korozji maksymalny stopień wynosi 5.

Za pomocą przekładniowego stanowiska testowego FZG można badać oleje i smary pod kątem ich przydatności do smarowania przekładni zamkniętych. Zużycie jest mierzone po każdym progu obciążenia, a jako wynik podawane jest tzw. „obciążenie niszczące”. Metoda badawcza jest opisana w normie DIN 51 354.

Ciecze, rozpuszczające inne substancje bez występowania zmian chemicznych

Skrót od niemieckiego terminu „Raumtemperatur”, czyli temperatury pomieszczenia; zdefiniowanej wg DIN 50014 = 23°C przy wilgotności względnej powietrza 50%

Smar, który przeznaczony jest do stałego stosowania w temperaturach poniżej -20°C.

Tak zwane smary HT nadają się do zastosowań ciągłych w temperaturze powyżej 140°C

Posiada środek zagęszczający w postaci mydeł na bazie metali z różnymi kwasami, co zapewnia wyższą temperaturę kroplenia w porównaniu ze smarami, zagęszczanymi mydłami zwykłymi.

Jest zapewniane przez suche materiały smarujące, jeżeli w przypadku innych smarów lub olejów wystąpi niewystarczające smarowanie.

Współpracujące powierzchnie ślizgowe są przy tym całkowicie oddzielane od siebie przez warstwę ciekłego smaru.

Smary z dodatkami wysokociśnieniowymi („Extreme Pressure”) w celu polepszenia obciążalności ciśnieniowej i właściwości ochrony przed zużyciem.

Chemiczne zmiany substancji pod wpływem ciepła, światła i tlenu w okresie eksploatacji

Mają one znaczenie zwłaszcza przy smarach do wysokich temperatur. Zgodnie z DIN 58397 smar jest badany przez określony czas w wysokiej temperaturze. Utrata oleju przez parowanie, wyrażona w procentach wagowych, powinna być możliwie mała.

Surowce odnawialne to surowce organiczne, które pochodzą z produkcji rolnej i sąstosowane do innych celów niżżywność i pasze.

Pozytywne współdziałanie kilku elementów, w przypadku których zamiast sumowania właściwości występuje ich wzmacnianie.

Tarcie gwintu jest oznaczane na stanowisku kontroli śrub. Zgodnie z DIN 946 współczynnik tarcia µ połączenia śrubowego jest oznaczany podczas dokręcania śrub i nakrętek. Należy podać wymiary gwintu, materiał i rodzaj powierzchni.

Stan smarowania, w przypadku którego występuje zarówno tarcie ciał stałych, jak i smarowanie hydrodynamiczne

Temperatura kroplenia oznacza w przypadku smaru stałego tę temperaturę, przy której zagęszczacz smaru nie jest już w stanie wiązać oleju bazowego i smar zgodnie z warunkami badania DIN 2176 wypływa przez otwór smarowniczki.

Temperatura krzepnięcia oleju jest mierzona zgodnie z DIN ISO 3016. Jest ona o kilka stopni Celsjusza niższa od zalecanej najniższej temperatury roboczej.

W przypadku palnych cieczy temperatura zapłonu to wielkość pomiarowa umożliwiająca oszacowanie zagrożenia pożarowego. W zależności od rodzaju produktu i wysokości oczekiwanej temperatury zapłonu najczęściej stosowanymi metodami pomiaru są metoda zamkniętego tygla (wg DIN 51755) lub otwartego tygla (wg DIN ISO 2592).

Ten test informuje o zachowaniu i przyczepności suchych materiałów smarujących przy bardzo wysokim ciśnieniu i niskiej prędkości poślizgu. Mierzony jest współczynnik tarcia μ oraz dokonywane jest sprawdzenie, czy występuje poślizg nierównomierny (Stick-Slip). Oba wyniki są ważne przy zastosowaniach do prac montażowych (np. przy produkcji dociskowej) lub w przypadku torów ślizgowych i prowadnic (np. w obrabiarkach).

Ten test to jedna z wielu metod badawczych do oceny warstwy ochronnej przy wpływach korozyjnych (DIN 50017 – woda skroplona, temperatura, zmienny klimat) i opisuje proces badania w komorze klimatycznej przy zmiennym klimacie. Wynikiem badania jest liczba godzin aż do wystąpienia oznak korozji.

to urządzenie badawcze, pozwalające na pomiar współczynnika tarcia, zużycia i temperatury roboczej smarów przy zmiennych obciążeniach i prędkościach poślizgu w przypadku różnych materiałów przez określony czas.

Aparat czterokulkowy jest przyrządem pomiarowym dla smarów, który znajduje zastosowanie przy dużych naciskach jednostkowych na powierzchnię w obszarze tarcia półpłynnego. Wg DIN 51350 aparat czterokulowy (VKA) składa się z wirującej kuli ruchowej, podpartej na trzech kulach nieruchomych. Podczas badania maksymalnej zdolności przejmowania obciążenia przez smar na kulę ruchomą wywierana jest siła kontrolna, która ulega stopniowemu zwiększaniu aż do momentu, gdy na skutek ciepła tarcia nastąpi zespawanie systemu czterech kul. W innym teście VKA wyznaczany jest współczynnik zużycia smaru w zdefiniowanych warunkach testowych (siła kontrolna, prędkość, czas).

Rozkład substancji przez mikroorganizmy

United States Department of Agriculture (= ministerstwo rolnictwa USA)

Inhibitor fazy parowej (Volatile Corrosion Inhibitor) jest przyjaznym dla środowiska dodatkiem antykorozyjnym.

Skrót dla Viscosity Grade, zakresy lepkości smarów

Wartość DN lub współczynnik obrotów jest empiryczną wartością orientacyjną, która informuje do jakiej maksymalnej prędkości obrotowej smar może być stosowany w łożysku tocznym. Wartość DN bazuje zasadniczo na średniej średnicy łożyska (D+d)/2, zależy jednak w bardzo dużym stopniu od typu danego łożyska względem konstrukcji łożyska.

Współczynnik tarcia lub współczynnik przyczepności

Stosunek momentu odkręcania do momentu dokręcania. Jest oznaczany dla wysokotemperaturowych past do śrub przez dokręcenie śrub M10 lub M12 z materiału A2-70 momentem 40 Nm lub 70Nm i poddaniu działaniu temperatury w zakresie od 200°C do 650°C przez czas 100 godzin.

Do zatarcia dochodzi w przypadku przerwania warstewki smaru, pociągającego za sobą zespawania szczytów chropowatości współpracujących powierzchni.

Proces zagęszczania olejów bazowych do postaci smarów przez reakcję wodorotlenków metali (Li, Ca, Al, Ba) z kwasami (preferowane są kwasy tłuszczowe).